Merhaba.Bu yazımızda ‘konuya yakınlaşma ve odaklanma‘nın en temel yöntemi olan makro fotoğrafçılık ekipmanların başında gelen makro lensler hakkında bilgiler (Yakın çekimler için Makro objektif nedir, makro lens ne değildir, bir lensin macro lens olabilmesi için hangi şartları sağlaması gerekir, makro lenslerin özellikleri, vs…) vermeye çalışacağım.
Makro Lens Nedir?
Basitçe Makro lens 1:1 büyütme oranı sağlayabilen lenslere denir. 1:1 büyütme oranı aynı zamanda 1x büyütme oranı ile de ifade edilebilir. Makro lensler nesnelere çokça yaklaşarak onların daha büyük fotoğraflanmasını sağlarlar. Böylece ufak bir objeden bile kocaman detay alınabilir.
1:1 Büyütme Oranı Nedir?
Genellikle bu soru kafa karışıklığına sebep olabilmektedir. Aslında anlaşılması çok da zor bir konu da değildir. 1:1 büyütme oranı, çekilen objenin büyüklüğünün sensörde oluşan görüntüsünün büyüklüğü ile aynı olması’ demektir. Örneğin 2cm büyüklüğünde bir madeni paranın boyutu kullanılan birçok lens ile farklı büyüklüklerde çekilebilmektedir. Sensöre 2cm görüntü düşürebilen lenslere 1:1 ya da 1x büyütme olanı olan lensler denmektedir. Eğer 2 cm boyutundaki madeni para sensöre 1 cm olarak düşse idi büyütme oranı 1:2 olacaktı.
Makro objektiflerin özellikleri arasında 1:1 büyütme oranın olması gerekir.
Lensler üretim aşamasında belirli donanımlar ile üretilirler. (Nano kaplama, ed optik elemanlar, if teknolojisi veya 1:1 büyütme oranı gibi.) Bir lensin makro özellikte olması için üretim şamasında 1:1 büyütme özelliğinin lens bünyesine yerleştirilmesi gerekmektedir. Daha sonra bir lense makro özelliği kazandırılamaz.
Gerçek Makro lensler 1:1 sağlayabilecek kadar minimum netleme mesafesine sahip olmalıdırlar. Odak uzaklığına göre objenin dibine kadar girebilirler. Objeye ne kadar yaklaşabileceği odak uzunluğu ile de doğrudan alakalıdır. Örneğin 180mm macro bir objektifin minimum netleme mesafesi 45 cm iken 50 mm makro objektifin minimum netlemem mesafesi 12 cm civarındadır. Minimum netleme mesafesi objenin lensin ön camına olan uzaklığı değil sensöre olan uzaklığıdır. Objenin lensin ön camına olan mesafesine çalışma mesafesi denir ve bu iki terim macro fotoğrafçılıkta çok önemlidir.
Makro lenslerin diğer başarımları netleme uzaklığında ortaya çıkar. Normal lensler çok yakın mesafeden netleme yapamazlar. İşte makro lenslerin farkı budur; netleme uzaklıkları çok çok kısadır.
Yarı Makro Lensler
Üzerinde Makro yazıp da gerçek makro olmayan lensler için yarı makro tabirini kullanmak diğer lenslerden ayırmak adına yanlış olmayacaktır.
Yarı makro lensler Üretim özelliklerine göre 1:5 ile 1:2 arasında büyütme sağlayabilen lenslerdir. Genellikle orta menzil zum lensler bu guruba girer.
Normal bir lensin minimum netleme mesafesi, odak uzaklığının 10 katı olacak şekilde hesaplanıyor. Örneğin 100 mm odak uzaklığına sahip normal lensin minimum netleme mesafesi ortalama 100 cm olur. Yarı makro diye tabir ettiğimiz lensler az önce bahsettiğimiz 10 kat kuralından daha düşük katlarda netleme mesafesi sunabilmektedirler fakat tam makro yani 1:1 büyütme oranı asla veremez. Bu yüzden makro lens alma aşamasında lenslerin üzerindeki macro yazısından çok büyütme oranına bakmak daha sağlıklı olur.
Makro Lenslerin Optik Kaliteleri
Makro lensler üretici firmalar tarafından optik performansı iyi veya çok iyi olacak şekilde tasarlanırlar. Özellikle yakını çözebilme becerileri müthiştir. Makro lensler keskinliklerinin yanı sıra renk ve kontrat oluşturmada da iyidirler. Genellikle renkleri canlı ve kontrastı da kararındadır.
Makro Objektifler ve Portre Çekimi
Makro lensleri 1:1 büyüklüğe ulaşabilecek kadar yakına netleyebilmelerinin yanı sıra diğer çekimler için de kullanılabildiğinden ötürü sonsuza da netleyebilirler. Böylece sadece makro değil birçok konuda çalışma alanı sunabilirler. Bu özellik adaptör kullanılarak sonradan makro lense dönüştürülmüş mekanizmalardan ayıran en önemli özelliktir. Adaptör ile minimum netleme mesafesi düşürülebilir ama aynı zamanda maksimum netleme mesafesi de düşecektir. Özellikle Portre çekimlerinde de oldukça iddaalıdır.
Hangi Konular İçin Hangi Makro Lens Tercih Etmeli
Öncelikle tercih sebebi kullanılan Fotoğraf makinesi ile ilgili olacaktır. Makro objektifler de diğer lensler gibi Kamera sensörüne göre üretilirler. Elinizdeki fotoğraf makinesi eğer full frame uyumlu ise crop karmalar için üretilen lensleri tercihe edemezsiniz. Fakat tam tersi mümkündür. Yani elinizde crop faktörlü kamera var ise full frame için üretilen lensleri de tercih edebilirisiniz.
Sonra çalışma konusu çok önemlidir. Canlı veya cansız nesnelerle çalışacağınız… Eğer mücevher gibi cansız nesneler ile çalışacaksanız 50mm ilik küçük bir lens size yeterli olabilir. Neredeyse ön optiğe değebilecek kadar yaklaşabilirsiniz. Bunun bir mahsuru da yoktur. Işık koşullarını göz önünde bulundurarak yaklaşama miktarını ayarlayabilirsiniz. Fakat kelebek gibi ürkek canlılar ile çalışacaksanız 50 mm hiçbir işinize yaramaz. 180 mm gibi odak uzaklıklarına ihtiyaç duyarsınız. 90mm, 100mm veya 105mm gibi orta menzilli makro lensler ise genel kullanım için daha uygun olduklarından kullanıcılar tarafından daha çok tercih edilirler.
Makro lens tercihinde bulunurken iki önemli hususu da hesaba katmak gerekir. Odak uzaklıkları fotoğrafta çalışma mesafesinin yanında alan derinliğini ve perspektifi de etkiler. Görüş alanı genişledikçe yani odak uzaklığı düştükçe alan derinliği diğerine göre çoğalır. Geniş açılarda net alan daha fazla hissedilir. Perspektif olarak ise kısa odaklı lenslerde ön plan ve arka plan birbirinden daha uzaktır, yığılma faktörü daha azdır. Arka plandaki objeler birbirinden daha fazla ayrılır. Dar açılı yani uzun odaklı makro lensler ise daha az alan derinliği ve yığmalı perspektif sağlarlar. Kompozisyon oluştururken bu konulara da dikkat etmekte fayda vardır.
Makro Lenslerin Dezavantajları
* Yukarıda saydığımız bir sürü avantajına karşın makro lenslerin birkaç tene de dezavantajı vardır. Bunlardan ilki fiyatlarının yüksek olmasıdır. Normal lenslere göre makro lenslerin fiyatları 2 – 3 (lensine göre) kat oranında yüksektir.
* İkinci dezavantajları ise makro çekimlerde alan derinliği çok sık kalmaktadır. Yani objenin tamamı bir birçok kere net çıkmaz. Çoğu zaman en kısık diyafram kullanılsa bile objenin tamamı netlenemez. Bu yüzdendir ki focus stacking gibi faklı makro çekim teknikleri bile icat olunmuştur.
* Diğer bir dezavantajı da ışık koşullarında ortaya çıkmaktadır. Nesneye çok yaklaşıldığı için doğal ışık genellikle az ya da çok engellenir ve diyaframın da kısık olduğu düşünüldüğünde ışık yetersiz gelmektedir. Makro lens kullanırken ışık koşullarına çok dikkat etmek gerekir. Gerekirse yapay ışık kullanmaktan asla kaçınılmamalıdır.
