Etimoloji / Sözcüğün Kökeni

1985 yılında kullanılmaya başlayan İngilizce Internet kelimesi, “kendi aralarında bağlantılı ağlar” anlamına gelen Interconnected Networks teriminin kısaltmasıdır. 

Inter– öneki İngilizcede arasında ve karşılıklı anlamlarına gelir. Net kelimesi ise ağ anlamına gelir.

Dünyada internetin kısa hikâyesi

Google, Youtube, Twitter, Facebook veya kendisini günlük hayatlarımızın ortasına yerleştiren başka bir internet platformu olmadan önce, teknolojideki devrimin temelini oluşturan ağ olarak ARPANET vardı. Şimdi gelin 2021 yılı içinde 52. yılını kutladığımız internetin tarihçesine kısa bir yolculuğa çıkalım.

Amerika ve Rusya arasındaki soğuk savaşın hissedildiği yıllarda, Ruslar Sputnik ile uzaya çıkınca ilk yapay uydunun uzaya gönderilmesi, ABD için psikolojik boyutunun yanı sıra, iletişimin geleceği hakkında araştırmalara yönlendirdi.

İnternet üzerinden ağ sayesinde iletişim kuran bilgisayar sistemleri olan askerî iletişim sistemi Semi-Automatic Ground Environment (SAGE) ve ticari havayolu rezervasyon sistemi olan Semi-Automatic Business Research Environment (SABRE) 1950’lerin başında başlamıştır.

İnternet üzerine yaptığı çalışmalar sayesinde “İnternet Dünyasının Başkanı” ödülüne layık görülen Vinton Cerf, bugün “internetin mucidi” olarak anılıyor. 

1960 larda ise the Advanced Research Projects Agency (ARPA), ABD’nin savunma sistemi için the Advanced Research Projects Agency Network (ARPANET) nin tasarım finansmanı olmaya başladı. 1960’larda oluşturulan projelerin sayesinde 1969’da İnternet o dönemin zirvesine ulaşmıştır. Bu tarihten sonra da ARPANET bildiğimiz modern İNTERNET olarak hayatımıza girmiş oldu.

 70’li yılların başında Amerikan üniversitelerinde bu projeden yararlanma imkânı verilmesinin ardından e-posta (SMTP) ve NNTP uygulamaları yaygınlık kazanmaya başlamıştır.

Bunları FTP ve HTTP izlemiştir. 30 Nisan 1993’te CERN tarafından WWW ön eki ile İnternet kamunun ulaşabileceği şekle getirildi.

İnternet teknolojisi Türkiye’ye ilk olarak 1987 yılında Ege Üniversitesi’nin öncülüğünde kurulan Türkiye Üniversite ve Araştırma Kurumları Ağı (TÜVAKA) ile geldi, 12 Nisan 1993 tarihinde ODTÜ’den Ankara-Washington arasında kiralık hat ile de Türkiye’de ilk İnternet bağlantısı gerçekleşti ve vatandaşların kullanımına açıldı.

Tam bir “nereden nereye” hikayesi

İlk ARPANET dört farklı işlemciden oluşuyordu. Bu işlemciler Ucla, Santa Barbara, Utah Üniversitesi ve Stanford Araştırma Üniversitesi’ne yerleştirildi. ARPANET üzerinden ilk ileti gönderimi 50 yıl önce 29 Ekim 1969’da iki sunucu arasında gerçekleştirildi. Login yazısı bir sunucudan diğerine gönderilmeye çalışıldığında “l”, “o” ve “g” harfleri iletildikten sonra sunucu durdu ve bir saatlik çalışmanın ardından diğer harflerin iletimi gerçekleşti. 

ARPANET’in kullandığı 1822 paket alışveriş protokolünün aynı sunucu üzerinde çalışan farklı uygulamalar arasında karışıklığa yol açması üzerine ağ denetim yazılımı kullanıldı. Bu sayede üst düzey iletişim protokolleri oluştu. Bu girişim, OSI modeline aktarılan bir kavram olan protokol katmanlarının ilk örneği oldu.

1971’de ağ uygulamaları ile ilk e-posta gönderildi. Bu e-posta ARPANET’in trafiğinin yüzde 75’ini kapsadı. 1973’te teknik ayrıntılar tamamlandı ve ARPANET üzerinden dosya aktarımı başladı. 1978’de Gary Thuerk, ilk istenmeyen e-postayı (spam) ARPANET’in 400 kullanıcısına gönderdi.

1983’te ARPANET’e bağlı olan her makineye İletişim Kontrol Protokolü (TCP/IP) kullanma zorunluluğu getirildi. İnternetin mucidi sayılan Vinton Cerf, TCP/IP protokolünün geliştirilme sürecinde yer aldı.

1984’te Dr. Jon Postel, makalelerinde .com, .org, .gov, .edu, and .mil fikrinden bahsetti. 1985’te TCP/IP’nin bütün NSFNET programı için zorunlu hale getirilmesine karar verilmesinden bir yıl sonra Steve Wolff, yerel alan ağına (LAN) bağlanan geniş alan ağına (WAN) duyulan ihtiyacın öncelikli olduğuna karar verdi. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki ilk büyük çevrimiçi servis sağlayıcı olan CompuServe yanlışlıkla Grafik Değiştirme Biçimi (GIF) görüntüsünü dağıttı. ARPANET, Haziran 1990’da kullanımdan kaldırıldı. Yerini ABD, Avrupa, Japonya ve Pasifik ülkelerinde ticari ve hükümet işletimindeki omurgalar (backbone) aldı. 1992’de Araştırma ve Eğitim Ağı Kurumu CREN, World Wide Web’i (WWW) tanıttı.

1993’te, NCSA ve Illinois Üniversitesi, World Wibe Web için Mosaic for X isimli arayüzü geliştirdi. Marc Andreessen, internet tarihi açısından çok ileri bir gelişme olarak görülen bu girişimin ardından Netscape’i kurdu ve SSL olarak kısaltılan ve önemli dosyaları şifreleyip saklayan güvenli soket katmanı hayatımıza girdi.

1994’te Pizza Hut, web sitesi üzerinden sipariş aldı. 1995’te Pierre Omidyar, sonradan eBay olan AuctionWeb sitesini kurdu. 1995’te hükümet ve eğitim kurumlarının kullandığı alan adlarının dışındaki alan adları için ücret alınmaya başlandı.

1996’da ilk e-posta programı olan Hotmail kullanılır hale geldi. Wi-Fi, kablosuz internet 1999’da standart hale geldi. 2004’te Google 1 GB’lık hafıza sunan Gmail’in kullanılmaya başlanacağını duyurduğunda insanlar bunun 1 Nisan Şakası olduğunu düşündü.

Dünya çapında mobil data verisi ilk kez 2009 yılında 1.000.000 GB’ı geçti. 2005’te, bugün en çok ziyaret edilen sosyal ağ olan Youtube’a ilk video yüklendi. 2007’de dokunmatik telefonlar hayatımıza girdi ve internet cep telefonlarını daha kullanışlı hale getirdi. 2012’de birçok web sitesi, İnternet Servis Sağlayıcı (ISS’ler) ve ağ donanımı üreticileri, kalıcı olarak İnternet Protokolü v6’yı (IPv6) açtı.

Önümüzdeki 50 yıl içinde 5G ve optik fiber ile hızların artacağı ve milyarlarca ağ bağlantılı cihazın olacağı öngörülüyor. Dünya coğrafyasında internetin dokunmadığı tek bir metrekare bile kalmayana dek…

Türkiye’de internet

  • İnternetin dünyaya girişi

İnternetle ilgili ilk çalışmalar 1969’da ABD Savunma Bakanlığı’nda ARPANet’in kuruluşuyla başladı. Sonraki süreçte internet ağının omurgası 1986’da, halka açık hale gelmesi ise 1989’da oldu..

  • 1986Geniş alan ağı kuruluyor
    • Türkiye’de ilk geniş alan ağı, 1986 yılında TÜVEKA (Türkiye Üniversiteler ve Araştırma Kurumları Ağı) ile oluşuyor
  • ARALIK 1991Internetin kapalı ağdan çıkması için ilk atılım ODTÜ, Network File System ve Corporation for Research and Educational Networking’e başvuruyor. Aynı dönemde TÜBİTAK’a TR-NET (Türkiye Internet Proje Grubu) projesi sunuluyor.
  • PTT’ye başvuru Internetin kullanıma başlayabilmesi için Temmuz 1992’de PTT’ye bir başvuru yapıldı. Bu başvuruyla 64 Kb’lik bir hat talep ediliyordu.TEMMUZ 1992
  • EKİM 1992 Yurt dışıyla ilk internet denemesi Hollanda’ya yapılan internet bağlantısı testiyle Türkiye’deki altyapının yeterliliği de test edilmiş sayıldı. Sonuç başarılı.
  • Sınırlarımız içindeki ilk internet bağlantısı 64 Kbps kapasiteli kiralık hat ve ODTÜ Bilgi İşlem Daire Başkanlığı sistem salonundaki yönlendiriciler kullanılarak Türkiye’nin ilk internet bağlantısı yapıldı. Bu tarihten sonra uzun bir süre ODTÜ Türkiye’de internete bağlanmak için tek nokta olarak kaldı, birçok devlet kurumu bu hattan faydalandı. 12 NİSAN 1993
  • 1993 İlk web siteleri ODTÜ ve Bilkent Üniversitesi’nin resmi internet siteleri kuruldu ve bu iki web sitesi ilk türkçe web siteleri oldu.
  • Türkiye GSM teknolojisiyle tanıştıHaberleşmeyi ve internete olan talebi arttıran GSM (cep telefonu iletişim protokolü) ilk kez Ankara, İstanbul ve İzmir’de abonelere hizmet vermeye başladı.23 ŞUBAT 1994
  • MART 1995Türk internetinin topolojisi çıkarıldıTürkiye Üniversiteler ve Araştırma Kurumları Ağı’nın oluşturduğu ağ haritası Türkiye’de internetin yayılımı ve bu yayılımın hangi noktalardan başladığını açıkladı. Anlaşılacağı üzere 1986’dan 1994’e dek 52 üniversiteden 29’una internet ulaşmıştı.
  • 1 HAZİRAN 1996 ULAKBİM kuruldu, halk internete ulaştı. TÜBİTAK bünyesinde Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi (ULAKBİM) adıyla kurulan yeni merkezin temel görevi, Türkiye’deki tüm eğitim ve araştırma kurumlarını ULAKNET adlı hizmetle birbirine bağlamaktı. Bu aşama interneti herkesin kullanımına açmanın ilk adımıydı.
  • Telefon ve diğer servisler için fiber optik kablo üzerinden çalışan sistemler kullanılmaya başlandı. Devamında da fiber optik kullanımı iyiden iyiye arttı. ŞUBAT 1999
  • 17 MAYIS 2001İnternet sansürüne yol açma niyetli ilk yasa İnternetle ilgili ilk yasa, koalisyon döneminde çıkarıldı. Basın Yayın Yasası’na interneti de dahil edip her yayının bir kopyasının valiliğe ve basın savcılığına gönderilmesini şart koşan yasayla tanıştık.
  • Çevirmeli ağdan kurtulduk. 2003 yılında bakır telefon kablolarından faydalanan ADSL (Asimetrik Sayısal Abone Hattı) kullanılmaya başlandı. Maksimum hız 1 Mbps.2003
  • 2003 Türkiye’de internet kullanıcı sayısı artıyor. Türkiye’de internet kullanıcı sayısı 8 milyon 145 bin 213‘e ulaştı.
  • Fiber optik internet evimize ulaştı. SuperOnline’ın kendi fiber omurgasıyla Türkiye’de ilk kez ev kullanıcıları fiber internete bağlandı. Hız, 100 Mbps’ye ulaştı, saniyede yaklaşık 12 Mb. ARALIK 2007
  • 30 TEMMUZ 2009 Cepte internet 3G ile şerit değiştiriyor Türkiye, cepten görüntülü konuşma ve hızlı internet gibi yenilikler getiren 3G teknolojisine geçti, Vodafone Türkiye, Avea ve Turkcell ile bunu yapan 121’inci ülke oldu.
  • 2010 SuperOnline, 2010 yılının sonuna kadar yaklaşık 23 bin kilometrelik alana fiber optik kablo döşedi.
  • Türkiye’deki internet kullanıcısı sayısı 28 milyon 794 bin 008‘e ulaştı.2010
  • Ortalama internete bağlanma hızı Türkiye’de Ocak 2021 verilerine göre 30.51 Mbps, dünya ükeleri arasındaki sıralamamız ise 103. 44. sıradaki Malezya’nın ortalama hızı 91.67 Mbps, ilk sıradaki Singapur’un ise 247.54 OCAK 2021

Kaynakça

İlgili HaberlerYazarın Diğer İçerikleri