BU MAKALEYİ OKUDUKTAN SONRA, NFT’NİN NE ANLAMA GELDİĞİNİ VE NEDEN BU KADAR HAVALI OLDUĞUNU KESİN OLARAK ÖĞRENECEKSİNİZ.

İçinde bulunduğumuz döneme damgasını vuran dijital dönüşüm süreci, her geçen gün hayatımıza yeni kavramlar kazandırmaya ve dünyayı değiştirmeye devam ediyor. Dijital mülkiyet ve koleksiyonculuk gibi olgulara yeni boyutlar kazandıran NFT de bunlardan biri. NFT, dijital dünyada dönüştürücü etkiye sahip bir konu olarak insanlarda ilgi uyandırıyor. Dolayısıyla NFT’nin açılımı, tanımı, nasıl üretildiği, nasıl alınıp satıldığı ve hangi projelerde kullanıldığı gibi pek çok husus, yanıtı merak edilen sorulardan oluyor. Sen de NFT konusunda nitelikli bir bilgiye sahip olmak istiyorsan, başlangıç aşamasında bu temel soruların cevaplarını detaylı bir şekilde incelemende yarar var.

NTF Nedir?

Takas edilemez jeton, ya da İngilizcedeki popüler ismiyle non-fungible token (kısaca NFT), dijital bir varlığın benzersiz olduğunu ve bu nedenle birbirinin yerine geçemeyeceğini onaylayan, blok zinciri adı verilen bir dijital defterde depolanan veri birimidir.  Bir nevi dijital sertifika olan NFT’de, bir sanat eseri ya da resim fiziksel bir varlık olarak bulunmuyor. Değiştirilemez Tokenlar (NFT), fiziksel dünyadaki koleksiyon parçalarının dijital yansımalarıdır.

NFT’ler fotoğraflar, videolar, ses ve diğer dijital dosya türleri gibi öğeleri temsil etmek için kullanılabilir. Ancak, orijinal dosyanın herhangi bir kopyasına erişim, NFT’nin alıcısı ile sınırlı değildir. Bu dijital öğelerin kopyaları herkesin edinmesi için mevcutken, NFT’ler, sahibine telif hakkından ayrı bir sahiplik kanıtı sağlamak için blok zincirlerinde izlenir.

2021 yılında, NFT kullanımına olan ilgi artmıştır. Ethereum, Flow ve Tezos gibi blok zincirlerinin, NFT’leri destekleme konusunda kendi standartları vardır, ancak her biri, temsil edilen dijital öğenin özgün bir şekilde benzersiz olmasını sağlamak için çalışır. NFT’ler artık sanat, müzik, spor ve diğer popüler eğlencelerdeki dijital varlıkları metalaştırmak için kullanılıyor. Çoğu NFT, Ethereum blok zincirinin bir parçasıdır; ancak, diğer blok zincirleri kendi NFT sürümlerini uygulayabilir.

NFT’nin piyasa değeri 2020’de üç katına çıkarak 250 milyon doları aştı. NFT işlemlerinin artması, çevresel eleştirilerin artmasına neden oldu. Esas olarak NFT’ler için kullanılan tür olan emek ispatı blok zincirleriyle ilişkili hesaplama ağırlıklı süreçler, küresel ısınmaya katkıda bulunan yüksek enerji girdileri gerektirir. Bu blok zincirlerini sürdürmek için gereken enerjinin ürettiği karbon emisyonları, NFT pazarındaki bazılarını karbon ayak izlerini yeniden düşünmeye zorladı.

  • NFT Non Fungible TokenNFT, herhangi bir dijital dosyanın benzersiz olduğunu onaylayan, blok zinciri adı verilen dijital defterde depolanan bir veri birimidir. Bir NFT, bir kriptografik belirteç gibi işlev görür, ancak Bitcoin gibi kripto para birimlerinin aksine, karşılıklı olarak birbirinin yerine geçemez, başka bir deyişle, değiştirilebilir değildir. NFT’ler, bir veri kümesinin benzersiz olduğunu doğrulayan bir dizi karakter olan kriptografik hash dizilim kayıtlarını, önceki kayıtlara dizdiğinde ve böylece tanımlanabilir veri blokları zinciri oluşturduğunda oluşturur. Bu kriptografik işlem süreci, NFT sahipliğini izlemek için kullanılan bir dijital imza sağlayarak her dijital dosyanın kimlik doğrulamasını sağlar. Ancak, sanatın nerede saklandığı gibi ayrıntılara işaret eden veri bağlantıları ölebilir. Ayrıca, bir NFT’nin sahipliği, belirtecin temsil ettiği her türlü dijital varlığa doğal olarak telif hakkı vermez. Bir kişi, çalışmalarını temsil eden bir NFT’yi satabilirken, NFT’nin sahipliği değiştiğinde alıcı telif hakkı ayrıcalıkları almayacaktır ve bu nedenle asıl sahibin aynı çalışmanın daha fazla NFT’sini oluşturmasına izin verilir. Bu anlamda, bir NFT yalnızca telif hakkından ayrı bir sahiplik kanıtıdır.

Kullanım

Sanat eserlerinin NFT’leri, imzalı eşyalara benzer. Bir NFT’nin benzersiz kimliği ve mülkiyeti, blok zinciri defteriyle doğrulanabilir. NFT’ler, bir kriptografik karma işlevi aracılığıyla işlenen meta verilere sahiptir.

NFT’ler Nasıl Üretiliyor?

NFT, genel olarak CryptoKitties geliştiricilerinin oluşturduğu Ethereum ile uyumlu bir kod olan ERC-721 standardı ile oluşturulur. Bunun haricinde, yeni geliştirilmiş bir diğer standart ise ERC-1155’tir. Bu yeni standart, yeni fırsatlarla birlikte çalışabilme imkânı da sunar. Bu da eşsiz varlıklar olan NFT’lerin blok zincirlerinin birbirleri ile uyumlu olması ve farklı uygulamalar arasında kolayca transfer edilebilmesi anlamına gelir.
İlk NFT’ler, Ethereum tabanlı olarak 2015 dolaylarında ortaya çıktı. CryptoKitties ise ilk defa 2017 yılında değiştirilemeyen token teknolojisi sayesinde adını duyurdu. O zamandan beri NFT endüstrisi hızla büyümektedir. Değiştirilemeyen jeton olarak da nitelendirilebilen NFT; OpenSea, Nifty Gateway ve SuperRare gibi pazarlarda alınıp satılabilir.
NFT’nizi muhafaza etmek ve koleksiyon oluşturmak istediğinizde Trust Wallet gibi cüzdan uygulamalarını kullanabilirsiniz. Böylece kullandığınız diğer blockchain tokenlar ile NFT’niz de belirli bir adres üzerinde yer alır. Ayrıca NFT’ler, sahibinin izni dışında kopyalanamaz ya da transferi yapılamaz.
NFT’leri kullanabileceğiniz alanlar şunlardır: Oyun, CryptoKitties evreni, Dijital sanat, Farklı diğer uygulamalar…

Tabii burada NFT üreticilerinin işini kolaylaştırmak önemli çünkü blok zincirin teknik tarafı, bir hayli karmaşıklaşabiliyor. NFT üretme işlemlerini gerçekleştirmek için üreticilere kolaylık sağlayan platformlar ise bu durumu kolaylaştırıyor. Bu sayede üreticilerin bu süreçte ihtiyaçları olan şey ise dijital bir kripto para cüzdanı oluyor.

Her blok zincirinin pazar yeri ve cüzdan hizmeti farklıdır. Bundan dolayı da kullanım ağı geniş olan ve güvenilir bir blok zinciri seçmek odlukça önemlidir. Tüm bunlara sahip olduktan sonra da cüzdanınızı bağlamanıza ve NFT’ye çevirmek istediğiniz dosya ya da resmi yüklemenize izin veren bir platforma üye olmanız gerekir. Daha sonraysa NFT’ye çevirmek istediğiniz eserleri platforma yükleyebilirsiniz.

Kripto paralar ile benzer şekilde NFT’lerin de satıldığı borsalar / pazarlar bulunuyor. Bunlar arasında bugünlerde en popüler olanlar şunlar;

  • Rarible
  • SuperRare
  • OpenSea
  • Foundation Marketplace

NFT Nasıl Alınır?

NFT koleksiyonlarından ürünler satın almak için NFT pazar yeri olarak tanımlanan dijital siteleri ziyaret edebilirsin. Özellikle 2017’de New York’ta kurulan ve ilk NFT pazarı olarak sektörde hizmet sunmaya devam eden bazı firmalar bu anlamda ön plana çıkıyor. Ayrıca, NFT sahibi olmak için yapacağın ödemeleri, yalnızca kripto para ile gerçekleştirilebilirsin. Örneğin bir NFT’yi Türk Lirası, Amerikan Doları ya da Euro ile satın almak, en azından şimdilik mümkün değil.

NFT ve Dijital Sanat İlişkisi

Dijital ortamda satışa sunulan ve büyük ilgi gören NFT koleksiyonları, sanal ortamda üretilen ve üzerinde sahiplik hakkı elde edilebilen bütün metaları kapsıyor. Ancak, bütün bunların içerisinde dijital sanatın payı bir hayli büyük. Hem dünyada hem de Türkiye’de birçok önemli sanatçı, çalışmalarını NFT’ye dönüştürüp satışa sunuyor. Türkiye’de Cem Yılmaz, Selçuk Erdem, Refik Anadol ve Tarık Tolunay gibi önemli sanatçının çalışmalarını NFT’ye dönüştürdüğünü göz önünde bulundurunca, NFT’nin önümüzdeki yıllarda daha da popüler hale gelebileceğini söylemek mümkün. Dijital sanat eserlerinin NFT teknolojisiyle mülkiyet altına alınması ve satışa sunulabilmesi, sanatçıların da bundan sonraki işlerini farklı şekillerde değerlendirebileceği anlamına geliyor.

Yerli ve Yabancı NFT Örnekleri

Bir dijital sanatçı olan Beeple’ın eseri, kendisine ait olan pek çok eserin birleşiminden oluşmuştur. Uzun bir süredir Instagram hesabı üzerinden sanat eserlerini paylaşan Beeple, NFT teknolojisinin tanınması konusunda öncüler arasında yer alır. Mesut Özil’e ait “Geleceğin krampon ve forması” tasarımları da NFT ile satılan eserler arasındadır. ABD merkezli bir uluslararası haber ajansı olan Associated Press de NFT satan ilk haber kuruluşu olarak NFT tarihinde yerini almıştır.
NFT ile ilgili bu alım satımların yanında bir de proje örnekleri vardır. İşte, bazı NFT projeleri:

  • CryptoCrystal: CryptoCrystal, bir kripto maden oyunudur. Oyunda, Bitcoin ya da Ethereum tarzında madencilik görebilirsiniz. Oyunun kullanıcıları, şirketten kazma adında jeton alarak kristal üretimi yapar.
  • HyperDragons: HyperDragons, küçük yaratıklar vasıtası ile oynanan bir oyundur. Bu oyunun özelliği başka takımlara ait projeler ile etkileşim kuruyor olmasıdır. Oyun 3 bölüme ayrılır. Bunlar; toplama, üretme ve tüketme şeklindedir. Oyunda tahsil edilebilir NFT’nin iş modeli mevcuttur.
  • CryptoVoxels: Bir oyun geliştirici olan Ben Nolan, blok zincirinin kullanıcı deneyimi üzerindeki etkisini fark ettiğinde onlar için dijital bir dünya yaratma girişiminde bulunmuştur. Sanal gerçeklik gözlükleri ile oynanan CryptoVoxels’de özel bazı malzemelerin satışı ve arazi inşası yapılabilir.
  • ​Rarible: Rarible platformunun amacı, sanatçılar ile sanatseverleri bir araya getirmektir. Platform, Blockchain teknolojisiyle güvence altına alınmıştır. Bu platform ile dijital koleksiyonlarınızı satışa çıkarabilir, onlara alıcı bulabilirsiniz.

Bu kripto sanat balonu patlar mı? 

Ben de dahil olmak üzere pek çok kişi sanat eseri fiyatlarının şişirilmiş olduğunu düşünüyor. Dijital sanat yatırımcıları, daha fazla kar elde etmek amacıyla fiyatları her geçen gün daha da yukarı çekiyor. Fiziksel sanat ticareti, bir nevi tarihi eser yatırımı anlamına geliyor. Bence dijital sanat da, önümüzdeki 50 yıl içinde fiziksel sanat kadar benimsenecek. Yine de bundan yüzyıllar sonra elinde CryptoPunks ya da CryptoKitties bulunduranlar, bir DaVinci tablosu kadar bununla iftihar eder mi? İşte bunu bilmiyoruz. 

Sanatçıların her geçen gün daha fazla dijital sanata yönelmesi, sanatın dijital dönüşümü adına mükemmel bir gelişme. Ancak bununla birlikte dijital alandaki sanatçı sayısı beraberinde fiyat düşüşlerini de getirebilir.