Barkod türü, barkodun yapısına ve türüne göre değişir. Barkodlar, veriyi veya verileri başka bir ortama hızlı ve hatasız bir şekilde otomatik olarak aktarmak için kullanılan bir yöntemdir.

BARKODLAR NASIL ÇALIŞIR?

Girdiğimiz her alışveriş merkezi, depo, yiyecek içecek ambalajları vb. yerde karşımıza çıkan bir barkodun nasıl çalıştığını mutlaka merak etmişsinizdir. Genellikle yan yana uzun çizgiler, bazen de karelerin karışımı olarak gördüğümüz bu grafiklerin ne işe yaradığına ve bilgi okuma ve aktarma şekline gelin bir göz atalım:

Nedir Bu Barkod?

Kısaca açıklamak gerekirse, barkod hikayesi iki Amerikalı, Bernard Silver (solda) ve Joe Woodland (sağda) ile başladı. 1942’de başlayan çalışmaları nedeniyle, 1949’da barkodlar için bir patent aldılar. Ancak oluşturdukları şekilleri yorumlayacak ekipmanı tasarlamaya başladıklarında, çok paraya mal olacağını düşünerek işten vazgeçtiler. Bu nedenle, Bernard Silver işten el çekse de, Joe Woodland tek başına devam etti ve 1952’de patentini Philco’ya sattı. İlk olarak 1973’te Amerikan pazarında kullanıldı. Aşağıdaki zaman çizelgesinde daha fazla tarihsel ayrıntı bulabilirsiniz.

Barkodun teknik açıklaması; optik cihazların taranabilir bir görsel yüzey üzerinden veri okuması için oluşturulmuş bir gösterim şeklidir.

Barkodu okumak için özel bir tarayıcı kullanılır. Bu bilgiler barkod içinde gizlidir. Bu bilgiler kaydedilerek, izlenebileceği bir veri tabanına kaydedilir.

Barkodlar iki çeşittir;

  • 1D (Tek Boyutlu) Barkodlar: Belli sayıda bilgiyi içeren düz çizgi halindeki barkod türüdür.
  • 2D (İki Boyutlu-Karekod) Barkodlar: Son zamanlarda ise nerede ise tüm sektörlerde kullanılmaya başlanan, 1D barkodlara göre daha fazla veri yükü olan barkod çeşididir. 2D barkod okuyucular bütün barkod çeşitlerini okuyabilmektedir.

Kullanılan barkod çeşidine bağlı olarak farklı okuyucularda değişmektedir. 1D barkodlar için 1D barkod okuyucu, 2D (karekod) barkodlar için 2D okuyucular tercih edilmelidir. 2D barkod okuyucular 1D dâhil bütün barkodları okuyabilmektedir.

İki tür barkod vardır:

  • 1D (tek boyutlu) barkod: Bu, belirli miktarda bilgi içeren doğrusal bir barkoddur.
  • 2D (iki boyutlu Kare Kod) barkod:Son zamanlarda birçok alanda kullanılan ve tek boyutlu bir barkoddan daha büyük veri yüküne sahip bir barkod türüdür. 2D barkod okuyucu, 1 boyutlu barkodlar dahil her tür barkodu okuyabilir.

Kullanılan barkod türüne bağlı olarak,okuyucularda farklı olacaktır. Tek boyutlu barkodlar için tek boyutlu barkod okuyucular ve iki boyutlu (Kare Kod) barkod okuyucular 2D barkod okuyucu tercih edilmelidir, Ayrıca 2d barkod okuyucular 1D barkodları da okuma yeteneğine sahiptir.

Barkodlardaki Numaralar Neyi Temsil Eder?

Bu numaralar her barkod türü için farklı bir sisteme sahiptir diyebiliriz.

UPC-A barkodunu inceleyecek olursak; Toplamda 12 basamaklı barkod numarasında, 11 basamaklı ürün bilgisi verisi ve 1 basamaklı kontrol basamağı bulunmaktadır.

11 basamaklı ürün hanesi üç mantıksal kategoriye ayrılmıştır.

  • İlk basamak, ürünün türüne ilişkin bilgileri temsil eder.
  • Sonraki beş basamak, ürünün üreticisi hakkında bilgi içerir.
  • Son beş basamak, ürün hakkında bilgi içerir.

(check digit) Kontrol basamağı nasıl hesaplanır?

UPC (Universal Product Code) tipindeki bir barkodun kontrol basamağı hesaplama metodolojisi şu şekildedir.

  1. Barkod numarasının sağdan tek sayılı konumdaki basamakları (birinci, üçüncü, beşinci… -kontrol basamağı hariç) toplanır ve 3 ile çarpılır.
  2. Sonuca çift sayılı konumdaki basamaklar (ikinci, dördüncü, altıncı… -kontrol basamağı hariç) toplanarak eklenir.
  3. Elde edilen sonuç 10’a bölünür.
  4. Kalan sayı 0 değilse, bu sayı 10’dan çıkarılarak kontrol basamağı (check digit) elde edilir. Eğer kalan 0 ise check digit 0’dır.

Uygulamalı bir örnek:

Bir ürünün üzerinde yer alan barkod numarası “036000241457” olsun. Son rakam kontrol basamağıdır ve görüldüğü gibi “7” dir. Diğer numaralar doğruysa kontrol basamağı hesaplamasında 7 bulunmalıdır.
Şimdi adım adım ilerleyelim:

1.Barkod numarasının sağdan tek sayılı konumdaki basamakları (birinci, üçüncü, beşinci… -kontrol basamağı hariç) toplanır ve 3 ile çarpılır.

036000241457 için → 0 + 6 + 0 + 2 + 1 + 5 = 14 14 × 3 = 42

2. Sonuca çift sayılı konumdaki basamaklar (ikinci, dördüncü, altıncı… -kontrol basamağı hariç) toplanarak eklenir.

3 + 0 + 0 + 4 + 4 = 11 42 + 11 = 53

3. Elde edilen sonuç 10’a bölünür.

53 sayısının 10’a bölümünden elde edilen bölüm 5, kalan 3’tür.

4. Kalan sayı 0 değilse, bu sayı 10’dan çıkarılarak kontrol basamağı (check digit) elde edilir.

Bir önceki basamakta hesaplanan kalan 3 için 10 – 3 = 7 sayısı elde edilir.

Kontrol basamağı “7” olarak bulunmuştur.

İşletmelerde Barkodun Kullanım Alanları Nelerdir?

  • Varlıkları izleme: Kuruluşun büyüklüğünden bağımsız olarak, kuruluşun BT varlıkları ve sabit varlıkları vardır. Her bir varlığa barkod etiketleri yapıştırılır ve varlığın durumu ilgili yazılımlar yardımıyla kontrol edilebilir. Bu, insan hatalarından kaçınmanın ve denetimleri basitleştirmenin harika bir yoludur.
  • Envanter takibi: Temel envanter takip sistemi yazılım, barkod tarayıcı veya mobil bilgisayardan oluşur. Envanter kalemlerinin (sattığınız ürünler, sarf malzemeleri veya ham maddeler gibi) barkod etiketleri vardır; bu nedenle, öğeleri envanterden çıkarırken, envanter izleme yazılımındaki kullanılabilir miktarı azaltmak için yalnızca barkodu taramanız gerekir.
  • Faturaya barkod ekleyin: Bir müşteri numarasını veya tek bir fatura numarasını temsil eden bir barkod ekleyin. Böylelikle müşteri hesap veya fatura numarasını kolayca bulabilirsiniz. Bu, yanlış müşteri hesaplarına veya faturalara yapılan ödemeler gibi sorunları ortadan kaldıracaktır.

Barkodlar sadece bu alanlarda kolaylık sağlamakla kalmaz, hayal edilemeyecek birçok yerde kolaylık sağlar. Küçük ve orta ölçekli işletmelerin, hastanelerin ve devlet dairelerinin varlıkları izlemelerine ve verimliliklerini artırmalarına yardımcı olmak için çok önemli bir araç haline geldi. Bu nedenle kare kod kullanan kurum ve kuruluşlar, Silver ve Woodland’e hayatlarını kolaylaştırdıkları için teşekkür etmeliler.

Barkod Çeşitleri

Dünya üzerinde kullanılan çok değişik Barkod Çeşitleri vardır. Yaygın olarak kullanılan barkod türleri UPC, EAN, EAN-13, EAN-8, Code 39, Code 93, Code 128 dir.

Avrupa ve Türkiye’de En çok kullanılanlar arasında olan EAN-13 barkod sistemidir

Solda tek boyutlu barkod türlerine ve sağda iki boyutlu barkod türlerine örnekler yukarıda verilmiştir. Tek boyutlu ve iki boyutlu barkodlar da farklı türlere ayrılmıştır.

Kısacası, 1D barkodlar genellikle ürün numarası, üretim tarihi, tipi, boyutu vb. gibi sayısal bilgileri kodlar. Tek boyutlu bir barkoda metin bilgisi eklemek istiyorsanız, Code 39, Code 93 ve Code 128 çok kullanışlıdır.

QR kodlar ve diğer 2D barkodlar büyük miktarda veri depolar, böylece daha esnek bir şekilde kullanılabilirler. 2D barkodların bir diğer avantajı da akıllı telefon kameraları tarafından okunabilen görüntüleri kodlayabilmeleridir.

1-D Tek Boyutlu Barkod Çeşitleri

UPC

2 Çeşit UPC vardır. UPC-A ve UPC-E, ikisi de ABD-Kanada bölgesinde kullanılmaktadır. UPC-A ağırlıklı olarak ticari ürünlerin numaralandırılmasında kullanılır ve 12 basamaklı sayılardan oluşur. UPC-E ise küçük boyutlu ticari ürünlerin numaralandırılmasında kullanılır ve UPC-A’dan daha küçük, 6 basamaklıdır. UPC barkod resmi yanda gösterilmektedir.

EAN

EAN barkodun EAN-13, EAN-8 gibi Barkod Çeşitleri bulunmaktadır. Genellikle Avrupa’da kullanılır. EAN, UPC numaralandırma sisteminden üretilmiş bir numaralandırma sistemidir. Görünüş olarak UPC ile benzerlik gösterirler. EAN “International Article Numbering Association”’un kısaltılmış halidir. EAN sistemi perakende ürünlerin numaralandırılmasında kullanılır. EAN-13 ; 13 basamaklı iken EAN-8 daha küçük yani 8 basamaklıdır, daha küçük ürünlerin numaralandırılmasında kullanılır. Ayrıca kitap (ISBN) ve periyodiklerin (ISSN) numaralandırılmasında EAN sistemi kullanılmaktadır. EAN barkod sisteminin resmi yanda gösterilmektedir.

CODE 39

Code 39, genellikle otomotiv sektöründe kullanılır. içeriğinde rakam ve harfler kullanılmasına izin verir. İlk zamanlar 39 karakteri şifreleyebilirken son zamanlardaki çalışmalarla 43 karaktere yükseltilmiştir.

CODE 128

Code 128, Lojistik, taşıma, sipariş ve dağıtım alanlarında kullanılır. Sıkıştırılmış yüksek yoğunluklu kodlardır.

ITF (Interleaved 2 of 5)

14 karakterden oluşur ve paketleme endüstrisinde kullanılır.

COD 93

Code 93 barkodları elektronik bileşenlerin tanımlanmasında, lojistikte, paketleri tanımlamada kullanılır.

CODABAR

Lojistik, sağlık ve sağlık alanlarında kullanılmaktadır. Codabar, 16 karaktere kodlanabilen ayrık, otomatik kontrollü 4 başlatma / durdurma karakteri kullanabilen bir numaralandırma sistemidir.

GS1 DATABAR

Reduced Space Symbology (RSS-14) olarak da adlandırılırlar. Perakende satış mağazalarını, tüketici kuponlarını, çabuk bozulan yiyecekleri ve sağlık sektöründeki belirli ürünleri tanımlamak için kullanılır.

MSI PLESSEY

Genellikle perakende ve envanter yönetiminde kullanılır.

Bir sonraki yazıda görüşmek dileğiyle. Sağlıkla kalın!

Kaynakça:

İlgili HaberlerYazarın Diğer İçerikleri