Orta okulda Agfamatic 3000 / 110 ile başladığım fotoğraf çekme merakım. Hayat boyu devam etti. İlk makinem herhangi bir ayara imkan tanımayan. üzerinde profesyonel ayarların yapılamadığı bas çek tarzı bir makine olsa da uzun yıllar bana hizmet etti.
Lise yıllarında profesyonel bir makineye kavuştuğumda ışığın sihirli dünyasına da adım attığım yıllardır. (1984-1985 yılı olmalı). Tabi o zamanlar konu ile alakalı yayın sayısı yok denecek kadar az. Deneme yanılma ile yolunuzu bulmaya çalışıyorsunuz.
O zamanlar Kısık diyaframın daha fazla alan derinliği sağladığını kavradıktan sonra yeterli ışık sağlandığında objektifin en kısık değerini kullanmanın daha mantıklı olacağını, en keskin fotoğrafların böyle çekilebileceğini düşünürdüm. Fakat atladığım bir şey vardı. Makro çekimlerde görselin kalitesi bozuluyor, detaylar yumuşuyor ve keskinlik oluşmuyordu. Hayal kırıklığına uğramış, bunun nedenini bulamamıştım.. Bunun optik bir etki olan kırınım’ın (difraksiyonun) neden olduğunu yaklaşık bir yıl sonra öğrenebildim.
Gelelim olayı açıklamaya;
Kırınım yani difraksiyon, görüntüyü oluşturan ışığın diyafram bıçaklarının kenarlarına çarparak buradan dağılması sonucunda oluşur. Bu da görselin yumuşamasına neden olur. Geniş diyaframlarda dağılan ışık nispeten çok azdır, ancak diyaframı kıstığınızda kırınım yapan (difrakte) olan ışığın yüzdesi artar. Bununla birlikte, her ne kadar alan-derinliği artmış olsa da aslında görsel keskinlik azalır.
Kırınım etkisi nasıl azaltılabilir?
Örneğimizi Nikon 18-105mm zoom kit lens üzerinden inceleyecek olursak.
lensimizin kenarında AF-S NIKKOR 18-105 mm 1:3,5-5,6G ED yazısı bize neler anlatıyor buna bakalım. Aslında lensin tüm özellikleri lensin kenarına işlenmiş durumda ama bizi şu an için ilgilendiren 18-105mm 1:3,5-5,6 kısmı.
Bu objektifin 18mm odak uzaklığındaki en geniş diyafram açıklığı f/3.5 olduğunu En uzak odak uzaklığı olan 105mm’de ise en geniş diyafram açıklığı değeri f/5.6 olduğunu bize bildiriyor.
Aşağıdaki tabloyu F-Duraklarınızı saymak için kullanabilirsiniz.
Pratik olarak söylemek gerekirse Lenslerin en keskin diyafram değerinin bulunması için kural en geniş diyafram açıklığından iki tam durak (f/stop) kadar kısık değerinin alınmasıdır. Objektifim üzerinde 18 mm için en geniş açıklık f/3.5 olduğuna göre iki tam durak ilerisi f/7.1 ve 105 mm için f/11 olur, ki bu benim objektifimin en keskin diyafram açıklıklarını verir.
Tabi, lensimin en keskin tek noktası bu diyafram açıklığı değil, burada çok kısa da olsa bir ara bölge var. Bu lens ile örneğin 18 mm de f/7.1’den f/10’a kadar keskin bir görüntü yakalayabilirsiniz, Bu aralığa “Lensin tatlı aralığı” denir. Objektifinizin bu tatlı aralığında en net görüntüleri elde etmek mümkündür.
