Guppy (Poecilia reticulata)
Lepistes balığı (Poecilia reticulata) dünya üzerinde en çok satılan tropikal balığıdır ve akvaryum hobisindeki en popüler canlı doğuran balıklardan biridir. Ülkemizde de oldukça yaygın olan bu tür özellikle kolay bakımı, kolay üremesi ve oldukça farklı çeşitliliğe sahip olması nedeniyle çokça tercih edilir. Köken olarak Güney Amerikan olsa da artık günümüzde dünyanın birçok yerindeki farklı habitata yayılmış durumdadır.
Lepistes Özellikleri
Latince: Poecilia reticulata
Köken: Güney Amerika (Barbados, Brezilya, Guyana, Jamaika, Trinidad ve Tobago, US Virgin Adaları ve Venezüela)
Tank: Tatlı su, bitkili tatlı su
Kategori: Canlı doğuran
Sıcaklık: 17°C – 28°C arası
Sertlik: Yumuşak ile çok sert arası
pH: 7.0 – 8.5
Beslenme: Omnivor (etçil ve otçul)
Ömür: 2 yıla kadar
Boy: 6 cm’e kadar
Davranış: Barışçıl
Zorluk: Çok kolay
Lepistes İsminin Kökeni
İsmin kökeni 1866 yılında onu Trinidad’da bulan Robert John Lechmere Guppy’ye dayanmaktadır (İngilizce’de balığın adı halen guppy olarak geçer). İngiliz Müzesine götürüldükten sonra bir ihtiyolog (balık bilimcisi) tarafından Girardinus guppii ismi verilmiştir. O zamandan bu yana, Lebistes reticulatus ismi dahil birçok isim değişikliği geçiren bu balık şu anda Poecilia reticulata olarak isimlendirilmektedir. Bu duruma bakınca neden Türkçede lepistes olarak anıldığını, İngilizce’de ise guppy olarak anıldığını anlayabiliyoruz [1].
Genel Bilgiler
Oldukça barışçıl balıklar olmalarından, canlı doğurarak çok kısa sürede sayılarını kolayca artırabilmelerinden ve kolay bakım koşullarından dolayı çokça tercih edilen tatlı su balıklarındandır. Akvaryum hobisine başlayan birçok kişi bu hobiye lepistes balığıyla başlamaktadır.Erkekler dişilere kur yaparken kuyruklarını gösterip sallayarak hoş bir manzara oluştururlar.
Çokça üretildiğinden dolayı birçok farklı türü vardır bu da görsel açıdan her zevke hitap eden bir lepistes balığı bulunmasına katkı sağlar. Genellikle çok canlı renklere sahip olsalar da bu bir zorunluluk değildir ve uygun şartlar altında tamamen soluk ve belirsiz renklere de sahip türler olabilir.
Üremeleri
Erkekler dişilere göre çok daha etkileyici bir görünüme sahiptir. Çok daha canlı renkleri ve desenleri bulunur. Dişilere göre daha ufaktır ama daha gösterişlidirler. Rekabet ortamından doğacak sorunları engellemek için 2 dişi başına 1 erkek şeklinde bulundurulmaları tavsiye edilir. 3 ay civarında ise cinsel olgunluğa ulaşırlar ve tek bir dişi birden fazla erkekle çiftleşebilir (poliandri). Genellikle 21-30 gün arasında doğururlar. Doğurduktan kısa süre sonra yeniden çiftleşebilirler.Üremeleri için en uygun sıcaklık 22°C ile 26°C arasındadır.
Pek bilinmese de dişiler erkeklerin spermlerini depolayabilen bir mekanizmaya sahiptir. Yeniden çiftleşmeden 8 aya kadar ardı ardına üreyebilir. Yani erkek lepistes balığı öldükten aylar sonra bile çocuğa sahip olabilir [2].Bir lepistes balığı tek seferde 200 kadar yavru verebilir. Bu sayı genellikle 30-60 arasındadır.
Ne yazık ki genelde doğan yavrularla aynı ortamda büyüdüklerinden dolayı, aynı genetik yapıya sahip lepistes balıkları birbiriyle çiftleşmekte bu nedenle genetik problemler yaşamaktadırlar. Bu da birçok hastalığa zemin hazırlayarak onları daha zayıf hale getirmektedir. Özellikle nitrit patlaması gibi durumlardan çabucak etkilenirler (bkz. nitrit zehirlenmesi).
Yeni doğan yavruları yeme alışkanlıkları bulunur. Bazı hobiciler bunun olmamasını sağlasa da, doğal olarak böyle bir eğilime sahiptirler ve şartlar el verdiğinde kendi yavrularını yerler. Bunun gerçekleşmemesi için doğum yapmak üzere olan dişi genellikle ayrı bir ortama alınır (burada dişiyi strese sokacak dar bir alana hapsetmemek önemlidir). Bunu daha doğal olarak gerçekleştirebilmek için, yavruların saklanabileceği bitkili ortamlar veya su üzerine rafya sermek gibi çözümler üretilmektedir. Böylece yavrular olgunluğa ulaşana kadar saklanabilirler. Lepistesler kendi yavrularını yiyebilir. Bazı zamanlarda bu olmasa da doğal olarak böyle bir eğilimleri vardır.
Birçok akvarist, farklı görünümlerde lepistes balığı elde edebilmek için birbirleri arasında çiftleştirmektedirler. Bu nedenle dünya üzerinde çok farklı görünümlerde lepistes balığı görmek mümkündür. Bunlara örnek olarak full red lepistes, full black lepistes, fil kulak lepistes ve albino lepistesi verilebilir.
Lepistes Ne ile Beslenir?
Omnivor (hem etçil hem otçul) canlılar olmalarından dolayı pek fazla seçici değillerdir. Lakin akvaryum hobisine yeni başlayanlar, bir şeyin gereksiniminin az olmasının, ona az bakılması gerektiği düşüncesine kapılmaktalar. Her ne kadar birçok besin maddesini tüketseler de bu onları kötü besin değerine sahip yemlerle beslemeniz gerektiği anlamına gelmez.
Özellikle su piresi veya artemia gibi besin değeri yüksek gıdalar ile beslendiklerinde çok daha sağlıklı olacaklardır. Akvaryum hobisine başlayan birçok kişi, balıklarını kötü beslediği için az ürediklerinden, çabuk hastalanıp öldüklerinden ve boyutlarının küçük kalmasından şikayet etmekte. Bu nedenle balığınıza ne kadar iyi bakarsanız, o kadar iyi bir yaşantı sürecektir ve bizim de önerdiğimiz kesinlikle budur.Sivrisinek larvalarını da afiyetle tükettikleri için, sivrisinekler aracılığıyla yayılan sıtma hastalığını önlemek için de üretilmektedirler [3].
Farklı Lepistes Türleri
Genellikle yukarıda bahsettiğimiz full red veya full black gibi lepisteler ayrı bir tür olarak bahsedilse de bu doğru değildir. Türün adı Poecilia reticulata‘dır ve sadece renk ve desen değişimi gibi özellikler bu durum değişmez. Lakin farklı lepistes türleri de bulunur. Örneğin Endler lepistes olarak bilinen tür aslında Poecilia wingei‘dir. Benzer bir şekilde bataklık lepistesi olarak bilinen ise Micropoecilia picta‘dır.
Farklı tipteki lepistesleri ifade etmek için kullanılması gereken tabir varyanttır (İngilizce’de strain olarak geçer). Sırf farklı renklerdeler diye farklı bir türü ifade etmezler ve çiftleştiklerinde de yeni bir tür oluşturmazlar. Sadece aynı türün farklı bir varyantı elde edilir.
Bir lepistes varyantını (strain) diğeriyle kıyaslayabilmek için bir takım belirgin karakteristik farkların olması gerekmektedir. Bu sınıflandırma temel olarak:
Renk: Yüzgeç rengi ve gövde rengi ayrı ayrı ele alınarak değerlendilir, çünkü her ikisi de farklı olabilir.
Desen: Kuyruk ve gövde desenleri temel alınır.
Yüzgeç tipi: Genellikle bu sınıflandırma esas alınır ve yüzgecin biçimine göre farklılıklar tanımlanır.
Büyük Varyantlar
A – Peçe kuyruk
B – Üçgen kuyruk
C – Pervane kuyruk
D – Bayrak kuyruk
Kılıç Varyantlar
E – Çift kılıç
F – Üst kılıç
G – Alt kılıç
H – Yay kuyruk
Küçük Varyantlar
I – Kürek kuyruk
J – Mızrak kuyruk
K – Yuvarlak kuyruk
L – İğne kuyruk
Referanslar
1. The National Institute of Higher Education, Research, Science and Technology (NIHERST), Robert Lechmere Guppy, <http://icons.niherst.gov.tt/icon/robert-lechmere-guppy-tt2/>
2. Winge, Ö. Succession of Broods in Lebistes. Nature 140, 467 (1937). <https://doi.org/10.1038/140467b0>
3. Inter Press Service, <http://www.ipsnews.net/2014/04/india-finds-fishy-ways-fight-malaria/>
4. Fish Keeping World <https://www.fishkeepingworld.com/guppies/>
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.