Eski çağlardan beri çeşitli uygarlıklar kendi durumlarına ve dünya ticaret yönlerine göre değişen bir çok yollar yapmışlar ve bu yollarda zorlu doğa şartlarını yenmek için çeşit çeşit mimari yapılar inşa etmişlerdir. İnşa ettikleri bu yapılardan en başta geleni hiç kuşku yok ki köprülerdir ve uygarlıklara büyük katkılar sağlamıştır.
Anadolu’nun Türk egemenliğine geçmesi ile hem eski köprüler onarılmış hem de yeni köprüler inşa edilmiştir. Anadolu Selçuklu ve Osmanlı döneminde dünya köprü mimarisine ilham veren uzunluk ve kemer açıklığı bakımından bir çok örnek vardır.
Osmanlı döneminde de Anadolu’da ve Bursa’da birçok köprü inşa edilmiştir. Ama erken dönem Osmanlı mimarisinde Bursa’da yapılan Irgandı Köprüsü hepsinden ayrı bir yere sahiptir. Çünkü o türünün ilk örneğidir.
579 yıllık Irgandı (arastalı) Çarşılı Köprüsü, Nam-ı diğer Irgandı Sanat Çarşısı. Bursa’nın merkez Osmangazi ve Yıldırım ilçelerini birbirine bağlayan, Gökdere’nin üzerine 1442 yılında inşa edilen tarihi köprü yüzyıllar boyunca doğal afetler ile savaşlara direnerek şehrin tarihine tanıklık etmiştir.
Bursa’nın bugüne kadar bilinen en eski fotoğrafı 1854’de Pierre Tremaux tarafından çekilmiş olup, 1855 depremi öncesinde çekilmiş olması ayrı bir öneme sahiptir. Günümüze kadar gelmiş fotoğraflarından birisi de Irgandı Köprüsü’ne ait fotoğraftır. Bu fotoğraf depremler ve savaş öncesi halini gösterir tek fotoğraftır.
Tarihi kaynaklarda üzerinde 31 dükkan,1 mescit ve 2 depo (ahır) bulunduğu belirtilen tarihi köprü, Tek gözlü, yaklaşık olarak 40 metre uzunluğunda ve Osmanlı’nın tek arastalı köprüsüdür. İç mekanları nedeniyle benzer köprü örnekleri arasında özgünlüğü ile öne çıkar.
Irgandı köprüsü 1855 Bursa depreminde üzerindeki arasta bölümü yıkılmış daha sonra buraya derme çatma kulübeler ve barakalar yapılmış. Fakat bu sefer de 1922 yılında Yunanlılar Bursa’dan çekilirken köprü bombalanmış ve tahrip olmuştur. köprü ve üzerindeki dükkanlar yıkılmıştır. Köprü onarılana kadar geçici demir köprü ile görevini sürdürmüştür.
Yukarıda da belirttiğimiz gibi dünyada, Irgandı Köprüsü´ne benzer üç çarşılı köprü daha vardır. Bunlar Bulgaristan´ın Lofça kentinde bulunan Osma Köprüsü, İtalya´nın Floransa kentinde bulunan Ponte Vecchio Köprüsü ve Venedik kentinde bulunan Rialto Köprüsü´dür.
ZAMAN İÇİNDE RESTORASYONLAR GÖRDÜ
2004 yılında yapılan restorasyon işlemlerinden sonra geleneksel halk sanatları atölyeleriyle yerli ve yabancı turistlerin uğrak mekanları arasında yer alıyor. Köprü dünyadaki 4 çarşılı köprüden ilki olma özelliğini taşıyor.
15. yüzyılda inşa edilen yapı, günlük ihtiyaçlara yanıt veren dükkanları ve ipek kozası satıcılarının merkezlerinden biri olarak varlığını sürdürmüşken günümüzde Irgandı Sanat Çarşısı olarak hizmet veriyor. Başlı başına köprünün kendisi bir sanat eseri olmasının yanında tarihi yapının üzerindeki toplam 17 hanede kafeler, sanat atölyeleri ve sanat galerisi bulunuyor. Bunlar arasında hat, ebru, tezhip, minyatür, ahşap oymacılığı, nakkaşlık, ney üfleme, çinicilik, Anadolu giysileri atölyeleri yer alırken bir de resim sanat galerisi sanat tutkunlarına ve gezginlere ev sahipliği yapıyor.
Dünyada sadece 4 örneği bulunan çarşılı köprülerin önemini vurgulamak ve buradaki sanatçılar tarafından gerçekleştirilen faaliyetlerin yerel, ulusal ve uluslararası alanda tanıtılmasına yönelik düzenlenen atölye çalışmaları, sergiler ve dinletilerin de yer alığı “Irgandı Köprüsü Sanat Günleri” etkinliği ile Bursa’nın sosyokültürel hayatına da canlılık kazandırıyor.
köprüyü ve tarihini içerideki zanaatkârlardan dinlemek, Türk sanatları hakkında konuşmak, sergileri izlemek, ilgi duyduğunuz el sanatları için alışveriş yapmak, sanatla tarihi bir araya getiren bu görkemli yapının huzurlu ve mistik havası hakkında keyifli sohbetlere dalmak üzere sizi ırgandı köprüsüne ziyarete bekliyoruz.
