Objektiflerde ışık miktarını ayarlayan yapraklı mekanizmaya verilen addır. Aparture olarak ta adlandırılır. Fransızca “diaphragme” kelimesinden gelirken İngilizce “açıklık” anlamına gelir. Bu mekanizmada yer alan yaprak biçimindeki diyafram parçaları açılıp kapatılarak ışık miktarı ayarlanır. Ayrıca bu mekanizma net alan derinliğinin de ayarlanmasında kullanılır. 

Diyafram ışık miktarını ayarlamanın yanı sıra oluşan net alan derinliğini de doğrudan etkilemektedir. Çünkü diyaframı açtığımızda diyaframdan geçen ışık ışınlarının optik algılayıcıya düşme açıları değişir ve sadece odaklama yaptığımız bölge netken, netlenen alanın önünde yada arkasında kalan alanların bulanık olmasına neden olur. Yani diyafram hem ışık miktarını hemde net alan derinliğini kontrol etmemizi sağlar.

Işık geçirgenliği en iyi olan ve diyafram açıklığı yüksek olan objektifler bize en keskin ve berrak fotoğrafları verir. Yukarıdaki fotoğrafta bir diyafram sistemini görmektesiniz.

Fotoğraf ışık demektir. Işığı kontrol etmemizi sağlayanda diyaframdır. Diyafram açıklığı yani diyafram değeri f/1,4 gibi rakamlar ile ifade edilir. f:1.4, f:2 bu şekildede bir yazım görebilirsiniz. Ekranda gösterimi daha kolay olsun diye sadece sayı değeri bulunur ama aslında ‘f/değer’ şeklindedir yani 1.4 için f/1.4 diyafram.

Buradaki f harfi bir anlam taşımaz , rakam (1,4) ise diyafram açıklığını bize gösterir. Buradaki değerler diyaframın dış kısmıyla diyafram açıklığı arasındaki mesafeyi ifade ettiğinden diyafram değeri ne kadar küçük olursa diyafram açıklığımızda o kadar çok olacaktır.

1.0, 1.1, 1.2, 1.4, 1.6, 1.8, 2.0, 2.2, 2.5, 2.8, 3.2, 3.5,4.0, 4.5, 5.0, 5.6, 6.3, 7.1, 8.0, 9.0, 10, 11, 13, 14,16, 18, 20, 22, 25, 29, 32, 36, 40, 45, 51, 57,64, 72, 81, 91

Bu değerler 1/3 duraklı diyafram değerleridir. Kalın yazılmış olanlar tam durak olup, 2 tam durak arasında 2 adet de 1/3 duraklık değer yer alır. Her bir değer, kendinden önceki değerin sağladığından 1/3 durak daha az ışık demektir. Mesela f:2, f:2.8′in 2 katı ışık sağlar.

Diyafram  açıklığı ne kadar çok olursa makinemiz o kadar çok ışık alacaktır. Ayrıca fazla ışık bize daha hızlı enstantane değerlerinde çekim yapmamızı sağlar. Bununla birlikte ne demiştik diyafram alan derinliğini ayarlamamıza yardımcı oluyordu. Açık diyaframa sahip bir objektif de alan derinliğini daha çok düşürmek mümkündür.  Ayrıca ışığın yetersiz olduğu mekan ve zamanlarda açık diyafram hayat kurtarır.

Diyaframın Fotoğrafa Etkisi – Diyafram Ayarı

Diyafram değeri alan derinliğini yani fotoğrafta netleme yapılan noktanın, önünde ve arkasında net olarak görülen alanın miktarını etkiler. Diyafram ayarı kısıldıkça aynı mesafeden yapılan çekimlerde alan derinliği artar, diyafram açıklığı arttıkça derinlik azalır. Derinlik arttıkça öndeki ve arkadaki obje arasındaki netlik farkı değişir. Nesnelerin netliği azalırken flu bir görüntü kazanılır. Kompozisyonu ve etkisi güçlü fotoğraflar elde edilir.

Diyafram değeri daraldığında ise netlik alanı genişleyeceği için tek karede farklı konuları anlatmak mümkün hale gelir. Her bir kullanımın kendine özel teknikleri ve anlamları vardır. Önemli olan anlatılacak konunun ihtiyacı olan diyafram ayarı için doğru belirleme yapmaktır.

Peki, Diyafram Kullanımı Nasıl Olmalıdır?

Diyafram değeri nedir diyenler için yukarıda diyafram değeri hesaplamayı anlattık. İdeal diyafram ayarı ve değerlerini merak edenler için genel olarak şunları söyleyebiliriz:

Portre fotoğraflarda; genellikle arka planı flu yapmak istendiğinden diyafram ayarı açık olarak kullanmak gerekir.
Makro fotoğraflarda; portre fotoğrafla benzerdir, konuyu ön plana çıkarmak için açık diyafram değeri tercih edilir.
Manzara fotoğraflarda; genellikle her yerin net olması istenir, bunu da diyafram ayarı kısık durumda kullanarak elde edebilirsiniz.

Gece fotoğraflarında; ışık genellikle yetersiz olduğu için alan derinliği arka plana atılır, açık diyafram kullanılır.