B2B, B2C ve C2C. Günlük hayatımızda sıklıkla duyduğumuz bu kavramların anlamlarını gerçekten biliyor muyuz? Bu yazımızda tüm bu kavramların anlamlarını örneklerle birlikte incelerken, hangi noktalara evrilebileceğini analiz edeceğiz. Hadi başlayalım!
B2B İş Modeli Nedir?
“Business to Business”, Türkçesiyle “Şirketten Şirkete” kavramı şirketlerin kendi aralarında gerçekleştirdikleri pazarlama veya satış uygulamalarını ifade eden kısa tanımdır. B2B alanında faaliyet gösteren şirketler, temel olarak birbirlerinin sunduğu hizmetleri iyileştirme prensibi ile çalışır. B2B iş modelinin ortaya çıktığı başlıca durumlar şunlardır:
- Hammadde ticareti: Bir işletme, üretim sürecinde ihtiyaç duyduğu ürünleri başka bir işletmeden tedarik eder. Örnek: Ayakkabı üretimi yapan bir işletmenin deri toptancısından ürün tedarik etmesi.
- Operasyonel sebeplerle kurulan iş birlikleri: Bir işletme, kendi yetkinliğinin yetersiz kaldığı bir noktada başka bir işletmeden destek alabilir. Örnek: İnsan kaynakları alanında yetersiz kalan bir işletmenin, bu alanda danışmanlık hizmeti veren bir işletmeyle çalışması.
- Toptancı-perakendeci iş modeli: Bir işletme, ürünlerini toptan olarak perakende satış yapan bir işletmeye satabilir. Örnek: Market zincirlerinin birçok farklı ürün kolunda tedarikçilerle kurduğu iş birlikleri.
Aslına bakarsanız tüm şirketler, üretim faaliyetlerini devam ettirmek amacıyla B2B iş modelini uygulamak zorundadır. Bu noktada incelenebilecek en uygun örneklerden biri, bir otomobilin üretim sürecidir. Bir otomobil, lastiklerinden elektronik aksamına kadar binlerce farklı parçanın bir araya gelmesiyle oluşmaktadır. Tüm bu parçaları birçok farklı tedarikçiden satın alan üretici, ürüne son halini verdikten sonra tüketicilere sunmaktadır. Bu noktada ana üreticinin tedarikçilerle kurduğu iş modeli, B2B iş modelinin en net örneklerinden biridir. Yani aslında bir otomobil satın aldığınızda, muhtemelen onlarca hatta yüzlerce markanın ürününü satın almış oluyorsunuz. 🙂
Business to business iş modelinde iki şirket arasında bir ticaret söz konusudur. Ürün ve hizmetin direkt tüketiciye değil şiketlere satılması ile devam eden bir pazarlama sürecidir.
E-ticaret başta olmak üzere birçok alanda yer alan B2B iş modelinin kullanıldığı bazı durumlara şu şekilde örnekler verebiliriz;
- Perakende satış yapan bir firmanın ürünlerini diğer bir firmadan, toptancıdan satın alması.
- Üretim yapan bir firmanın üretimi gerçekleştirirken ihtiyaç duyduğu hammaddeyi başka bir işletmeden karşılaması.
- B2B iş modeli için bahsettiğimiz ticaretin somut bir ürün üzerinden yürümesi zorunlu değildir. Bir firmanın herhangi bir konuda yetersiz kalması sonucu bir danışmanlık firmasıyla iş birliği yapması da bir business to business iş modeli örneğidir.
B2B Türleri
B2B türlerini birbirinden ayıran en önemli iki nokta ürün ve satıcıdır. Firmanın satışlarını yaptığı sektör de B2B’yi farklı türlere ayıran bir diğer etkendir.
Örneğin firma tek bir sektörde faaliyet gösteriyorsa bu durum dikey B2B olarak adlandırılır.
Fakat firma birden fazla sektörde faaliyet gösteriyorsa bu firmanın satış faaliyetleri yatay B2B olarak adlandırılır.
Business to business iş modelinin türlerini üç ana başlık altında toplayabiliriz;
- Ürün Tabanlı B2B İş Modeli
- Servis Tabanlı B2B İş Modeli
- Yazılım Tabanlı B2B İş Modeli
Ürün Tabanlı B2B İş Modeli
Şirketler arasındaki ticaretin somut ürünler üzerinden gerçekleştiği business to business türüdür. B2B’yi e-ticaret aracılığıyla kullanan şirketler genelde bu tür B2B’den yararlanırlar.
Önceki başlıklarda da bahsettiğimiz gibi B2B perakende satış yapan bir firmanın toptancıdan ürün almasıyla gerçekleşebilir. Ya da bir firma üreteceği ürün için hammade ihtiyacını başka bir işletmeden karşılayabilir. Her iki durumda da ortada fiziki bir ürün vardır. Bu sebeple, bu durumlar ürün tabanlı B2B modeline örnek oluştururlar.
Servis Tabanlı B2B İş Modeli
B2B’nin servis tabanlı modelinde ortada somut bir ürün olmasına gerek yoktur. Ticareti yapılan şey genelde bir hizmettir. Örneğin bir şirketin herhangi bir departmanla ilgili sıkıntı yaşaması ve bu konu hakkında bir sanışmanlık şirketinden hizmet satın alması. Aynı şekilde pazarlama, reklam vb. konularda danışmanlık almak da servis tabanlı B2B’ye örnek oluşturur.
Yazılım Tabanlı B2B İş Modeli
Şirketler arasında yazılım tabanlı ürünlerin ticaretinin yapılmasıdır. Örneğin bir yazılım firması bir giyim markası için online bir alışveriş uygulaması oluşturur. Sonraki süreçte de bu uygulamanın kullanılabilirliğini takip eder. Bu durum yazılım tabanlı B2B’ye örnek olabilir.
B2B İş Modelinin Uygulanması
B2B iş modelini uygulamanız için öncelikle firmanızı iyi tanımanız ve hedef kitleyi iyi analiz etmeniz gerekir. Kendi firmanızı analiz ettikten sonra iş birliği yapabileceğiniz firmaları araştırmalı ve profillerini analiz etmelisiniz.
Bir firmayla iş birliği yapmak istiyorsanız öncelikle bu firmanın sizi tanıyor olması gerek. Bu yüzden iyi bir pazarlama stratejisine sahip olmalısınız. Bu konuda işinizi kolaylaştıracak olan sosyal medya reklamlarını etkili kullanmalısınız.
Sizinle iş birliği yapacak bir firmanın ihtiyaç duyduğu şeylerden biri de güven duygusudur. İyi bir pazarlama stratejisiyle markanızı tanıtmalısınız. Hedef firmanın kazandığınız güvenini kaybetmemeniz gerekir. Bu yüzden, süreci doğru yönetmek çok önemlidir.
Ürünlerinizi anlaştığınız tarihte teslim edin. Hedef firmayı süreç hakkında adım adım bilgilendirin. Bu gibi basit adımlar markanız için etkili bir ticaret süreci sağlayacaktır. Bir kere etkili ilerleyen süreç müşteri firmanın alışverişinin devamlılığını sağlayacaktır.
B2B İş Modelinin Avantajları
Doğru ve etkili yürütülen bir B2B iş modeli süreci markanız için mutlaka faydalı olacaktır.
Öcelikle, iş birliği yaptığınız firma ticaret sürecinden memnun kalırsa ilerleyen süreçte iş birliğinde kalmaya devam edecektir. Bu da firmanız tarafı için süreklilik kazanan bir müşteri demektir.
B2B iş modelini avantajlı hale getiren etkenlerden biri de maliyet uygunluğudur. Ticaret sürecinizi direkt müşteriye yönelik planladığınızda büyük bütçelerle yürüteceğiniz reklam kampanyalarına ihtiyaç duyarsınız. Binlerce insana aynı anda ulaşmaya çalışırsınız. Business to business iş modelinde hedef kitle sınırlı olduğundan reklama ayıracağınız bütçe daha düşük olabilir.
B2B’nin e-ticaret ile olan güçlü ilişkisi de önemli bir avantajdır. Peki neden?
B2B’nin E-ticaret ile İlişkisi
B2B iş modelinin e-ticaret üzerinden yürüdüğü durumlarda yüz yüze bir ticaret ortamı zorunluluk değildir. Bu durum hem satıcı hem müşteri için işleri kolaylaştırır. E-ticaret süreciniz için bir site yaratmak, bu siteyi etkili bir şekilde kullanmak müşteri firmanın güvenini sağlamada yine bir etken olacaktır.
- Güçlü bir kolu e-ticaret ile işleyen B2B bu sayede markanıza kolay bir şekilde yurt dışına açılma fırsatı da sağlayacaktır.
- İşlerin e-ticaret yoluyla yürümesi hedef kitlenizin size 7 / 24 kolayca ulaşabilmesini sağlayacaktır.
- Sürecin e-ticaret ile yürümesi aynı zamanda zamandan da tasarruf sağlayacaktır.
B2C İş Modeli Nedir?
“Business to Consumer”, Türkçesiyle “Firmadan Tüketiciye” kavramı şirketlerin tüketicilerle direkt olarak kurduğu ticari ilişkiyi açıklayan ifade eden kısa tanımdır. Bireysel olarak yaptığımız tüm alışverişler, B2C iş modeli kapsamındadır. B2C iş modeli, günümüz şartlarında 2 farklı şekilde uygulanmaktadır. Bu uygulamalar şunlardır:
- Sanal pazar yerleri, bugünkü koşullarda B2C iş modelini rahatlıkla inceleyebileceğimiz örneklerdir. E-ticaret, her geçen etki alanını büyük bir hızla genişletmektedir. Tedarikçilerden aldığı ürünleri üzerine kar payı koyarak son kullanıcıya satan sanal alışveriş mağazaları, ödeme alma noktasında VPOS olarak da bilinen sanal POS sistemini kullanmaktadır. iyzico olarak Sanal POS ve Pazaryeri Ödeme Çözümü ile biz de B2C iş modeline sahip firmalara destek sunmaktayız.
- İkinci uygulama ise, üretici firmanın ürünlerini kendi sanal mağazası üzerinden son kullanıcılara satmasıdır. Bu iş modelinde, üretici firma ürünlerini fabrika çıkış fiyatıyla satışa sunar ve arada herhangi bir aracı sanal alışveriş mağazası bulunmamaktadır.
B2C iş modeli, e-ticaret sektörünün ülkemizde gösterdiği gelişimle doğru orantılı olarak büyük bir hızla etki alanını genişletmektedir. Üreticiler ve son kullanıcılar için birçok avantaj sunan e-ticaret kavramının başlıca faydaları şunlardır:
- E-ticaret ile küçük bir işletme dahi dünyanın tüm noktalarına ürünlerini satabilir. Fiziksel olarak ulaşmanın neredeyse imkansız olduğu sayıda müşteriye sanal ortamda ulaşan işletmeler, bu sayede karlılıklarını artırabilir.
- Geleneksel satış yapan bir işletmenin birçok fiziksel gideri bulunmaktadır. E-ticaret dünyasında ise işletmeler, bu harcamalardan büyük ölçüde tasarruf etmektedir.
- E-ticaret dünyasında, müşteri profilleri çok daha net bir şekilde analiz edilebilir ve doğru bir hedeflemeyle yüksek sayıda müşteriye rahatlıkla ulaşılabilir. Google Analytics ve benzeri uygulamalar, bu anlamda işletmelere büyük bir avantaj sunmaktadır.
B2B ve B2C İş Modelleri Arasındaki Farklar Nelerdir?
- B2B alanında müşteriler ürünü daha çok mantıksal fayda açısından değerlendirirken, B2C müşterileri ürünleri duygusal fayda açısından değerlendirmektedir.
- B2B alanında müşterilerin bir ürünü tekrar satın alma ihtimali, B2C alanına göre daha yüksektir.
- B2B alanında ürünlerin fiyatları ya da teslim edilme koşulları pazarlığa açıkken, B2C alanında taahhüt edilen şartlara uymak zorunludur.
C2C İş Modeli Nedir?
“Consumer to Consumer”, Türkçesiyle “Tüketiciden Tüketiciye” kavramı tüketicilerin birbirleriyle kurdukları ticari ilişkiyi ifade eden kısa tanımdır. E-ticaretin büyümesiyle ortaya çıkan bu iş modelinde, tüketiciler sahip oldukları ürünleri belirli pazar yeri uygulamaları aracılığıyla diğer tüketicilere kendi belirlediği bir fiyat üzerinden satışa sunar. Bu iş modelinde yapılan satışı faturalandırma gibi bir zorunluluk bulunmamaktadır.
C2B İş Modeli Nedir?
Tüketiciden firmaya yapılan ürün ve hizmet teklifi C2B (Custormer of Business) nedir?
C2B (Customer to Business) tüketiciden, firmaya anlamına gelmektedir. Tüketicinin firmaya ürün veya hizmet teklifi bulunduğu ve buna karşılık firmanın tüketiciye ücret ödediği bir ticaret şeklidir. Bunu örneklerle açıklamak gerekirsek; freelance işler veya Müşterilerin kullandıkları elektronik eşyaları, yani 2. el eşyaları getirmeleri karşılığında hediye çeki veya firmadan alınan bir ürün için indirim gibi kampanyalar yapılmasıdır. Büyük firmaların ve şirketlerin müşterilerine böyle imkanlar sunması sayesinde güvenilirlikleri, prestiji ve tüketici dostu oldukları öne plana çıkmaktadır.
VE DAHA FAZLASI
B2G İş Modeli Nedir?
B2G; Business to Government olarak isimlendirilir. İşletmeden devlet ve devlet kurumlarına yapılan satışı ifade eder. Bu e-ticaret modelinde devlet bir ihale açar ve işletmeler bu ihaleyi online olarak takip edip katılım sağlar. İhaleyi kazanan işletme devlete ürün ve hizmet satışı yapar.
https://ekap.kik.gov.tr/ bu modele örnek verilebilir. İşletme ve ajansların satın alma gereksinimlerini öğrenebilmek için teklif yanıtları talep eden e-ticaret servisleri de B2G e-ticaret iş modeline örnek olarak gösterilebilir. Devlet kurumlarının kullanması için tasarlanan online başvuru ve veri tabanlarının kiralanmasına yönelik sistemler de B2G e-ticaret modeline dahildir.
G2G İş Modeli Nedir?
G2G; Government to Government olarak tabir edilir. Devletten devlete internet üzerinden yapılan satış işlemleri bu modele dahildir. Devletler arası ürün ve hizmet sağlanması olarak da tanımlanır. E-ticaret modelleri arasında bulunan G2G, aynı zamanda devlet kurumlarının kendi aralarında yaptıkları ürün ve hizmet satış işlemlerini de kapsar.
Örnek vermek gerekir ise; Botaş ve Gazprom ya da Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası ve Avrupa Merkez Bankası arasındaki işlemler bu iş modelinin kapsamındadır.
G2B İş Modeli Nedir?
G2B; Government to Business anlamını taşır. Devletten işletmelere şeklinde bir e-ticaret modelidir. İhale ya da farklı yöntemler ile devletten işletmelere yönelik gerçekleştirilen r-ticaret iş modelidir. Devlet kurumlarının ihtiyaç duydukları ürünleri alabilmek için oluşturdukları e-ticaret siteleri bu iş modeline dahildir.
Bu model kapsamında yapılan ticarette hedef kitle işletmelerdir. İnisiyatif ise hükümet kuruluşundadır. B2G e-ticaret modelinin tam tersidir. Eximbank kredileri ve devlet tarafından verilen destekler G2B iş modeline örnek olarak gösterilebilir.
G2C İş Modeli Nedir?
G2C; Government to Consumer, yani devletten tüketiciye olarak tanımlanır. Devletin vatandaşlara online ortamda verdiği ürün ve hizmetler bu iş modelinin kapsamındadır. Devletin vatandaşlara verdiği hizmetler bu e-ticaret modeli içerisinde değerlendirilir. Pasaport ve kimlik belgesi alımı, G2C modeline dahildir. Aynı zamanda https://www.turkiye.gov.tr/ adresi yani e-devlet sistemi de G2C e-ticaret modeline örnektir.
Türkiye’deki ekonomik problemler ve meyve sebze fiyatlarındaki artışlar sebebi ile devletin e-tanzim programı da G2C iş modeli örneklerinden biridir. http://www.pttavm.com/ adresi devlet tarafından e-tanzim hizmeti verilir.
C2G İş Modeli Nedir?
C2G; Citizen to Government olarak adlandırılır. Vatandaştan devlete olarak tanımlanan bu e-ticaret modeli; vatandaşların devlete karşı olan yükümlülükleri kapsamında değerlendirilir.
Örnek vermek gerekir ise; vatandaşın vergi, trafik cezası ve SGK ödemeleri C2G e-ticaret modeli kapsamındadır. E-devlet sistemi üzerinden devlete yapılan ödemelerin hepsi C2G e-ticaret modelidir. Ayrıca Gelir İdaresi Başkanlığı’nın resmi web sitesi üzerinden yapılan ödemeler de C2G modelinden sayılır.
