Anamorfik Lens nedir? Anamorfik Lenslerin Özellikleri
Özellikle video çekimlerinde kullanılan dairesel lenslerden faklı olarak eliptik olmasıyla göze çarpan anamorfik lenslere göz atacağız. Anamorfik lens (anamorphic) nedir? Nerede nasıl kullanılır? Anamorfik lensin fotoğrafa etkisi nedir? İnceleyeceğiz.
Öncelikle kısaca anamorfik ne demek onu açıklamakta fayda var.
Anamorfik kelimesi ve türevleri esas olarak Yunanca anamorphoun (dönüştürmek) ve morphé (biçim) kelimelerinin bileşiminden gelmektedir.
Anamorfik lensler ilk etapta savaş teknolojisi için kullanılsalar da sonunda asıl kullanılması gereken yer olan film endüstrisinde parladılar. 1920 li yıllarda başlayan görüntü çerçevesinin yatayda daha fazla yer kaplaması eğilimi ile sinema perdelerini yatay oranda genişletilmeye çalışılmıştı. Bunun için çok farklı yöntemler kullanılsa da en basiti ve sürekli uygulanabilir olanı anamorfik lens kullanmak olduğu ortaya çıktı. 1950 li yıllarda çok fazla yapım artık anamorfik lens ile çekilir olmuştu.
1990’ların ve 2000’lerin sonlarında, anamorfik , dijital ara ürünlerin ortaya çıkmasıyla Super 35 gibi “düz” (veya “küresel”) formatlara kıyasla popülerliğini kaybetmeye başladı. Ancak dijital sinema kameraları ve projektörlerin yaygınlaşmasından bu yana geçen yıllarda, anamorfik, büyük ölçüde daha küçük diyafram açıklıklarında çekim yapmayı kolaylaştıran dijital sensörlerin daha yüksek temel ISO duyarlılığı nedeniyle, hatırı sayılır bir popülerliğe kavuştu.
Anamorfik (anamorphic ) lens nedir?
Görüntüyü kameraya kayıt esnasında sıkıştırılmasının en kolay çözüm olduğunu sinema endüstrisini keşfetmesi zor olmadı. Sinemaskop filmlerin de büyük bir çoğunluğu anamorfik lenslerle çekilmişti.
Normal objektifler dairesel olarak üretilirler. Her ne kadar dikdörtgen ebadında bir sensöre görüntü aktaracak olsalar da üretimleri ve optik yanılsaması olmamasından dolayı dairesel şekilde üretilirler. Aynı şekilde insan gözünün merceği de tam daireseldir. Normal olan görüntüler tam dairesel optik merceklerle üretilebilir. Fakat anamorfikte işin aslı normal görüntü oluşturmamak. Anamorfik lenslerde dairesel optikler yoktur bunun yerine oval optikler vardır.
Oval optikler görüntüyü kaydederken sıkıştırırlar. Sıkıştırılmış görüntüde de normal dairesel lenslerin optiğindeki şekli ile eliptik bir görüntü oluşur. Dolayısı ile kadraja giren her şey bükülerek bir nevi inceltilir. Normal objektifin görebileceği alandan daha fazla alan anamorfik lensler sayesinde kaydedilebilir.
Sıkışmış görüntüler filmin gösterimi sırasında gösteri makinelerine takılan ve tam ters etki yapan yine oval optikler içeren aparatlarla insan gözünün alışık olduğu hale dönüştürülür. Perdeye yansıyan görüntü bu sayede insan gözünün gördüğü şekle tekrar dönüşmüş olacaktır. Normal kayıt ebadına sıkıştırılmış görüntü çözülünce genişlemesine uzar ve seyir ebadı daha uzun olan formatlar kullanılır. Örneğin normalde artık 16/9 yani 1.77/1 olan seyir ebadı anamorfik lenslerle 2.30/1 ile 2.40/1 arsında daha yatay ebatlara dönüştürülmüş olur.
Anamorfik Lenslerin Görüntüye Etkileri
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi anamorfik lenslerin ilk etkisi görüntü oranında olacaktır. 16/9 olan dikdörtgensel görüntü formatı 22/9 ya da 21/9 şeklinde formata dönüşmüş olur. Bu anamorfik lensin ilk kullanım sebebidir.
İkinci olarak ise anamorfik lensler yatay mavi ışık efekti vermek için kullanılır. Anamorfik lenslerle çekilen videolarda arkadan ışık kaynağı kadraja girerse yatay olarak mavi çizgi şeklinde bir ışık ortaya çıkacaktır. Aslında bu yatay mavi ışık anamorfik çekim sırasında kaydedilmez. Bahsettiğimiz sıkışık görüntünün çözülmesi sırasında ortaya çıkar. Seyir zevki yüksek görüntüler elde edilir.
Günümüzde de birçok film veya video klip anamorfik lenslerle çekilmektedir. Bunları tek tek saymak mümkün değildir. Ayrıca 16/9 formatındaki bir ekranda üstte ve alttaki boşluklardan filmin formatının daha geniş olduğunu anlayabilir ve bunun sebebini anamorfik lense yorabiliriz. Kesin değildir fakat muhtemeldir.
3. olarak bokeh etkisini sayabiliriz. Anamorfik lenslerin bokehleri de optik elemanları gibi elips şeklindedir. Normal lensler dairesel bokehlere sahipken, anamorfik lensler oval bokehlere sahiptirler. Aşağıda bu iki bokeh farkını görebilirsiniz.
Anamorfik sinema lensleri normla sinema lenslerinden daha pahalıdırlar. Markasına farklılık göstermekle beraber ortalama bir takım anamorfik sinema lens seti 150 – 200 bin lira civarındadır. Haftalık kiralama bedelleri dahi 10 bin lirayı bulmaktadır. Fotoğrafta hiçbir önem arz etmeyen özel üretim bu lensler madden çok kıymetlidir. Tabi işi bilene…
Işığınız kaliteli olsun…