Alan derinliği; * adından da anlaşılacağı gibi, fotoğrafta veya videoda netleştirilmiş konunun (bu obje veya bir şahıs olabilir) önünde ve arkasında kalan net alandır. Alan derinliğine müdahale ederek kompozisyonda dikkat çekmek istediğimiz kısımları net diğer kısımları flu yapabiliriz.
*Alan derinliği farklı adlarla da karşınıza çıkabilir bunlar; net alan derinliği, netlik derinliği, odak derinliği veya bazı yerli kaynaklarda DOF kısaltmasıyla tanımlanabilmektedir.. DOF İngilizce “alan derinliği” anlamına gelen Depth of Field‘den gelmektedir.
Alan Derinliğini Etkileyen Üç Kriter
Alan derinliğini üç şey belirler;
1) diyafram açıklığı 2) lensin odak uzaklığı (mm değeri) 3) kameranın konuya olan uzaklığı
1) Diyaframın Alan Derinliğine Etkisi
Diyaframı açtıkça (f değerini düşürdükçe) alan derinliği daralır; diyaframı kıstıkça (f değerini yükselttikçe) alan derinliği genişler. Bunu güzel bir gif animasyon örneği ile açıklayalım.
Yukarıdaki GIF animasyon örneğinde de görüldüğü üzere; diyafram açıldıkça alan derinliği daralıyor ve daha dar bir alan netleşiyor, diyafram kısıldıkça alan derinliği genişliyor ve daha derin bir alan netleşiyor.
Yukarıdaki temsili örnekte; siyah çizgi netlediğimiz konu, sarı kısımlar ise netlik kazanmış alan yani alan derinliği. Diyafram kısıldıkça (f değeri yükseldikçe) net alanın genişlediğine dikkat edin.
2) Lens Odak Uzaklığının Alan Derinliğine Etkisi
Diyaframdan sonra alan derinliğini etkileyen en önemli kriter odak uzaklığıdır.
Kamera lensimizin odak uzaklığı, alan derinliğini doğrudan etkiler. Odak uzaklığı değeri yükseldikçe alan derinliği daralır, odak uzaklığı düştükçe alan derinliği artar. Yani, 35mm bir lens bize 200mm bir lense nazaran (diyaframı göz ardı ediyoruz) daha fazla alan derinliği sağlar.
3) Konuya Olan Mesafenin Alan Derinliğine Etkisi
Alan derinliğini etkileyen bir diğer faktör de, obje ile aranızdaki uzaklık mesafesidir. Kameranızla, fotoğrafını çekeceğiniz konuya (obje veya şahıs olabilir) olan mesafeniz de alan derinliğini etkiler. Konuya yaklaştıkça alan derinliği daralır, konudan uzaklaştıkça alan derinliği genişler.
Zoom lensi olmayıp, prime lensi olanları illet ettiği durumdur. Zoom lenste, eğer istediğiniz alan derinliğinde değilse obje, ona zoom yaparak açığı kapatabilirsiniz. Ya da tam tersini yapabilirsiniz. Ancak prime lenslerde, bunu sürekli ileri-geri hareket ederek ayarlamanız gereklidir, çünkü sabit bir odak uzaklığınız vardır. Bu yüzden nesneye adımlarla yaklaşmanız ya da uzaklaşmanız gerekir.
Burada anlattıklarımın hiçbiri basmakalıp uygulanabilecek şeyler değildir. Siz fotoğraf çektikçe, hem kendinizi hem makinenizi tanıyacak, hemde hangi ayar ve mesafede fotoğraf çektiğinizde, fotoğrafa nasıl bir etki yapacaktır diye öngörür hale geleceksiniz.
Buna göre, çekeceğiniz fotoğraflara tecrübeleriniz yön verecek. Bu yüzden alan derinliği oluştururken, sadece diyafram ya da odak uzaklığına takılı kalmamanızı, sürekli farklı ayarlarda fotoğraf çekerek, sonuçlarını incelemenizi tavsiye ederim.
